Back to top
Menu

O wonderlic werc – een introductie

Het handschrift is een devotieboek, met vijf berijmde gebeden en één korte prozatekst. Codicologisch onderzoek maakt duidelijk dat het huidige handschrift oorspronkelijk deel uitmaakte van een meer omvattend getijdenboek, dat tot stand kwam in Brugge, kort na het midden van de 15de eeuw. De huidige vorm van het handschrift kan omstreeks 1500 worden gedateerd; het werd toen in de nu bewaarde blindgestempelde lederen band gebonden. Ook de verluchting verwijst naar beide fasen in het ontstaan van dit manuscript. De meeste miniaturen en decoraties verwijzen naar het Brugse boekenbedrijf van het midden van de 15de eeuw. Eén volbladminiatuur werd duidelijk veel later toegevoegd. Het manuscript functioneerde in de sfeer van de privédevotie, aanvankelijk wellicht in Brugge, vanaf de vroege 16de eeuw in Ieper en Zuid-Vlaanderen. De Openbare Bibliotheek Brugge kocht dit handschrift in 2010 aan bij een Nederlandse antiquaar en brengt daarmee het handschrift opnieuw naar haar oorspronkelijke habitat.

Johan Oosterman, hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde aan de Radbouduniversiteit in Nijmegen, identificeerde de zes teksten. Vanuit zijn bijzondere belangstelling voor leven en werk van de Brugse stadsdichter Anthonis de Roovere (ca. 1430-1482) wijst hij op het belang van het handschrift als vroegste bron van twee berijmde gebeden, gedicht door De Roovere. Het betreft het Lof van het heilig Sacrament en een Marialof. Verder bevat het handschrift de eerste twee gebeden uit het Gruuthusehandschrift en een gebed over de vijftien vreugden van Maria. De korte prozatekst met uitspraken van de kerkvader Gregorius de Grote werd later toegevoegd. Alle teksten zijn uit andere bronnen bekend, maar de variante vorm van de vijf berijmde gebeden die uitgesproken Brugs van taal zijn, wettigde een volledige kritische editie, uitgevoerd onder toezicht van Johan Oosterman en hier beschikbaar gesteld.

Multidisciplinair onderzoek brengt dit handschrift opnieuw tot leven. Toch heeft het devotieboek nog niet alle geheimen prijs gegeven. Deze digitale ontsluiting nodigt uit tot verder onderzoek, ook tot literaire inspiratie.

De Brugse dichteres Delphine Lecompte, in 2010 winnares van de C. Buddingh’-prijs voor het beste poëziedebuut, dicht vanuit de Mariagedichten een eigen verhaal. Meer dan vijfhonderd jaren liggen tussen beide Brugse dichters.