‘Over vogels’ is een tekst van Hugo de Folieto, een geestelijke uit Noord-Frankrijk. De tekst maakt deel uit van een handschrift uit de vroege 13de eeuw, dat wellicht in de Duinenabdij in Koksijde tot stand kwam.
Op het eerste gezicht lijkt het alsof Hugo de Folieto een encyclopedie van het vogelrijk heeft samengesteld. In verschillende hoofdstukken bespreekt hij talrijke vogels. Elk hoofdstuk wordt voorafgegaan door een kleine miniatuur met de afbeelding van de besproken vogel. Als je verder leest, merk je dat Hugo toch eerder een moraliserende tekst schreef. Het gedrag van de vogels weerspiegelt immers dat van de mensen.
De voormalige archivaris van het Grootseminarie geeft een materiële beschrijving van het handschrift. Hij bekijkt de aard van de teksten die erin opgenomen zijn en de opbouw. Verder wijst hij op de populariteit van de tekst van Hugo de Folieto (‘Over vogels’/De avibus) en duidt de handschriftelijke overlevering ervan.
Lees artikelHier wordt het verhaal van Hugo de Folieto verteld. Wat was de leefwereld van de auteur die ‘Over vogels’ (De avibus) schreef? De Folieto was in de middeleeuwen een gewaardeerd schrijver en zijn tekst ‘Over vogels’ werd gesmaakt door een relatief breed publiek. Niet voor niets vermeldt hij in de proloog dat hij ‘eenvoudige dingen zegt over subtiele zaken’ en legt hij uit wat de bedoeling is van de talloze miniaturen. De moraal-didactische boodschap van de Latijnse tekst diende immers zo begrijpelijk mogelijk gebracht te worden, ook aan mensen zonder kennis van het Latijn.
Lees artikelIn twee specifieke duidingsteksten wordt dieper ingegaan op de eigenheid van de taal. In de eerste tekst wordt de geschiedenis van het Latijn kort geschetst, de overgang naar de middeleeuwen inbegrepen.
Lees artikelIn ‘Bijzonderheden van het middeleeuws Latijn’ beschrijft de auteur de verscheidenheid van die taal, en geeft beknopt de voornaamste grammaticale en stilistische kenmerken aan.
Lees artikel‘Over vogels’ (De avibus) is de rijkst gedecoreerde tekst in dit handschrift.
Naast de voorstellingen van vogels beschrijft auteur Annelies Vogels enkele andere intrigerende miniaturen die hetzelfde traktaat illustreren. De verschillende miniaturen dienen eenzelfde doel: een geheugensteuntje voor de minder ontwikkelde lezer, opdat hij de bijhorende morele les niet zou vergeten. Dit artikel wordt afgesloten met een lijst van de verschillende miniaturen.
In dit artikel beschrijft de auteur wat een bestiarium is, en hoe het fenomeen evolueerde. Hij situeert ‘Over vogels’ binnen dit verhaal. De tekst van Hugo de Folieto neemt binnen deze traditie immers een bijzondere positie in. De structuur van de tekst wordt bekeken en de inhoud wordt geïllustreerd aan de hand van enkele fragmenten. Dit artikel is ook beschikbaar in de oorspronkelijke Franse versie.
Lees artikelCliquez ici pour lire le texte en français.
In deze tekst buigt de auteur zich over de kenmerken van het schrift waarin deze codex werd opgesteld. Hij beschrijft ondermeer hoe de vorm van de letters duidt op een overgangsfase, een schrift dat men ‘voorgotisch’ noemt. Verder komen vragen naar de oorsprong en datering van het handschrift aan bod. Er wordt bekeken of er één of meerdere kopiisten aan het werk waren, en men situeert de codex aan de hand van de schriftkenmerken in de tijd.
Lees artikelElk boek maakt deel uit van een groter geheel, zeg maar een verzameling of een bibliotheek. Dit geldt ook voor het handschrift dat hier wordt gepresenteerd. Deze codex functionneerde eeuwenlang in een monastieke omgeving, in de bibliotheek van de Vlaamse cisterciënzerabdij Ten Duinen. In dit artikel diept Ludo Vandamme, wetenschappelijk medewerker van de Openbare Bibliotheek Brugge, de relatie tussen de codex en de bibliotheek uit. Uiteraard wordt ook de actuele bewaring van deze handschriftenverzameling in Brugse erfgoedbibliotheken aan de orde gesteld.
Lees artikel
