Loading

KANTCENTRUM BRUGGE een blik op de collectie

Toen in 2014 het Brugse Kantcentrum een nieuwe start nam in de oude school van de zusters Apostolinnen in de Balstraat bleek er van de vroegere kantcollectie niets meer te zijn overgebleven...

Dankzij langdurige bruiklenen van Musea Brugge kon toch een mooi aanbod waardevolle kantstukken in het nieuwe museum tentoongesteld worden.

Ondertussen is door vele giften een interessante eigen verzameling van meer dan 350 items opgebouwd. Heel wat sympathisanten schonken één of meerdere stukken uit hun privécollectie.

Ze werden volgens de regels van de kunst opgeborgen om bij gelegenheid getoond te kunnen worden in tijdelijke thematentoonstellingen.

Alle deze stukken zijn de afgelopen jaren in samenwerking met vrijwilligers van Erfgoedcel Brugge geregistreerd en gefotografeerd.

De vrijwilligers van Erfgoedcel Brugge in het Kantcentrum

- - -

Ontdek hieronder 10 bijzondere stukken kant met een verhaal!
1 - Vlaanderse kant met sierdraad (24 x 35 cm), omstreeks 1960

- - -

De meeste kantwerken zijn anoniem. Zelden is er informatie over de maker en over de context waarbinnen een kantwerk tot stand kwam. Dit mooie werkje is een schenking van mevrouw Suzanne Peemans, weduwe van de Brugse longarts Robert Pannier. Dokter Pannier organiseerde in de jaren ’60 van de vorige eeuw regelmatig medische congressen in Brugge waarbij op het einde, als souvenir, een Brugs kantwerkje meegegeven werd. Deze kanten werden aangekocht bij de zusters Apostolinnen. Het Kantcentrum was dan ook erg blij enkele van deze overgebleven kanten op te nemen in de collectie.

Dit rechthoekig kantwerk in Vlaanderse stijl met sierdraad is een typisch voorbeeld van dergelijke (echte!) Brugse kant, ontworpen en (waarschijnlijk) uitgevoerd door één van de zusters. We zien op de lange zijde telkens een zwanenfamilie met kuikens. Op de ene korte zijde verschijnt de skyline van Brugge met de de torens Jeruzalemkapel, Onze-Lieve-Vrouwekerk, Belfort en de Minnewaterbrug. Op de andere zijde herkennen we de directe omgeving van hun klooster, de twee molens op de ‘vesten’ en de Kruispoort.

- - -

2 - Kantwerk in Binche techniek met jachthond en hert (diameter 15 cm), omstreeks 1960

- - -

Dit typische ronde werkje, eveneens uit de schenking van mevrouw Suzanne Peemans, weduwe van dokter Robert Pannier, is uitgevoerd in Binche techniek.

De zusters Apostolinnen waren erg bedreven in deze verfijnde kanttechniek, die hier in Brugge ‘toveressewerk’ (en in het Frans ‘point de fée’) genoemd wordt. De afbeelding van een jachtscène met een hond en een hert komt vaak voor in hun kanten.

- - -

3 - oorlogskant met Wapenschilden van de negen Belgische provincies in Mechelse kant (57 x 57 cm), 1914-1918

- - -

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd een internationaal hulpcomité opgericht om de vele werkloze kantwerksters in ‘poor little Belgium’ een (klein) inkomen te bezorgen. Mensen in Engeland, Canada en de Verenigde Staten kochten deze in Brugge gemaakte ‘War Lace’ als steun. Deze typische kant bevat vaak namen van mensen, plaatsen, jaartallen (1914, 1915…), nationale symbolen en wapenschilden.

Dit unieke, grote werk in Mechelse kant is hiervan een mooi voorbeeld. Het is een deel van een schenking die het Kantcentrum kreeg via de weduwe van de kleinzoon van Fernand Baetens (1870-1939), die vanaf 1917 als bestuurder van die ‘Commission for the Relief in Belgium’ de Amerikaan Herbert Hoover opvolgde.

- - -

4 - Vlinder in Mechelse kant (9 x 12 cm), 1914-1915

- - -

Dit tweede voorbeeld van ‘War Lace’ werd aangekocht. Op de onderste vleugels van de vlinder staan de jaartallen 1914 en 1915 wat dit stuk duidelijk als oorlogskant kenmerkt. Mechelse kant wordt als een van de mooiste en rijkste kantsoorten beschouwd. Ze is onder andere herkenbaar door haar fijne zeshoekige tralie.

- - -

5 - Kantwerk met Brugse monumenten in Lierse kant (67 x 50 cm), vermoedelijk 1950

- - -

Dit met Brugge gerelateerde kantwerk is een schenking van mevrouw Jacquet-Overzier. Zij wist te vertellen dat haar familie tijdens de Tweede Wereldoorlog een veilig onderkomen had gevonden in Brugge en dat haar moeder als herinnering hieraan dit werk had gekocht en het onder een glasplaat op een tafel had bewaard.

In het midden bevindt zich het wapenschild van Brugge omringd door de afbeeldingen van enkele iconische gebouwen: de Heilig Bloedkapel, het Minnewater, het Belfort en de Kruispoort. Lierse kant is erg speciaal, want het is geen kloskant maar handborduurwerk op machinaal geweven tule.

- - -

6 - Tafelloper (?) in witte Brusselse Duchesse (53 x 246 cm), tweede helft 19de eeuw

- - -

Mevrouw Ichiko Mitsuhira was een befaamde Japanse kantlerares die het vak onder andere bij de zusters in de Brugse kantschool geleerd had omstreeks 1960. Als dankbaarheid schonk ze enkele maanden voor haar dood enkele unieke stukken uit haar collectie aan het Kantcentrum. Het is niet helemaal duidelijk waarvoor dit prachtige stuk bedoeld was, als tafelloper of eerder als stola?

Brusselse duchesse is wat techniek betreft gelijk aan het fijn Brugs Bloemwerk maar de motieven zijn over het algemeen fijner. Typisch voor deze kantsoort is het inwerken van Brusselse gaaskant.

Het centrale gedeelte bestaat uit drie grote medaillons in applicatie naaldkant. Deze medaillons zijn gevuld met rozenmotieven omringd door andere bloemen in kloskant. De vier hoeken en de boorden zijn eveneens afgewerkt met rozen in naaldkant.

- - -

7 - Tafelloper in Rosaline Perlée (28 x 267 cm), tweede helft 19de eeuw

- - -

Deze grote tafelloper is eveneens geschonken door mevrouw Ichiko Mitsuhira.

Er bestaat niet zoiets als ‘Brugse kant’. In Brugge werden verschillende soorten kant gemaakt. Een erg populaire soort was de Rosaline kant. Deze kant is opgebouwd uit kleine fijne bloempjes met vijf kroonblaadjes die telkens herhaald worden en tegen elkaar aan worden geklost.

Het geheel wordt opgevuld met blaadjes en rankjes en aan elkaar gezet met vlechtjes die vaak met inkelogen versierd zijn. Als er in het hart van het bloempje een rondje in naaldkant aangebracht wordt, spreekt men van ‘Rosaline perlée’.

- - -

8 - Sjaal in (machinale) zwarte Chantilly (155 x 273 cm), 19de eeuw

- - -

Deze indrukwekkende zwarte stola werd geschonken door mevrouw Dierickx-Meerschaut, die deze in 1987 aangekocht had op een veiling in het Dorotheum in Wenen. Volgens de catalogus zou deze sjaal in het bezit geweest zijn van Pauline zu Wied (1843 – 1916) – koningin van Roemenië – en onder het pseudoniem Carmen Sylva bekend als schrijfster.

Deze in zwarte zijde gekloste Chantilly kant kwam erg in de mode in de tweede helft van de 19de eeuw toen de Engelse koningin Victoria na de dood van haar man besloot alleen nog zwart te dragen. Ze werd dan ook vrij snel machinaal vervaardigd in een stuk, terwijl de handgemaakte Chantilly meestal in delen gemaakt werd en dan met een onzichtbare verbinding aan elkaar gezet.

- - -

9 - Mutsenslip in Mechelse kant (79,5 x 7,8 cm)

- - -

Deze op zich weinig spectaculaire, beschadigde mutsenslip in Mechelse kant is vooral ontroerend door het verhaal en de documenten die erbij horen. Ze komt uit een kleine doos gevuld met kantjes die op een dag in het Kantcentrum toekwam, opgestuurd door een tachtigjare dame ergens uit de buurt van het Duitse Leipzig. In de begeleidende brief vertelde ze dat ze deze familiestukken aan het museum wilde schenken als herinnering aan haar moeder, die deze ooit gered had uit een bombardement in Berlijn tijdens WO II.

De bijhorende briefjes, waarin de oude dame haar kinderen aanspoort om er goed voor te zorgen en ze bij gelegenheid op hun bruidsjurken te naaien, zijn erg ontroerend en bewijzen de waarde die aan kant gehecht werd. Het is niet zeker uit welke periode de kantstukjes dateren.

Een ontroerende brief uit Duitsland...

- - -

10 - Album d’ouvrage, 19de eeuw

- - -

In de 19de eeuw bestond de opleiding van meisjes uit de burgerij voornamelijk uit handwerk: naaien, merklappen maken, borduren, kantklossen. Op het einde van de middelbare school moest dan een ‘meesterproef’ gemaakt worden als bewijs van de aangeleerde vaardigheden.

Deze originele, met goudletter bedrukte verzameldoos met complete inhoud is een unieke getuigenis van het onderwijs aan meisjes uit de begoede middenklasse in de Brugse school van de zusters Jozefienen omstreeks 1870. Dit goed bewaarde familiestuk werd ons geschonken door de achterkleinzoon van de ‘demoiselle’ die dit alles 150 jaar geleden met veel zorg heeft gemaakt.

- - -

WIL JE NOG MEER WETEN?

Verken de hele collectie van het Kantcentrum via ErfgoedBrugge.be of bezoek het Kantcentrum Brugge!

- - -

Kantcentrum Brugge - Balstraat 16, 8000 Brugge